به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، هادی وکیلی، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد، امروز در ادامه سلسله جلسات گفتمان معرفت در مرکز تحقیقات اسلامی مشهد مقدس، به موضوع قرآن کریم و داده های تاریخی در دوره اسلامی پرداخت و گفت: محور قرآن و تاریخ محور مهمی است، اوائلی که در مطالعات تاریخی سیر می نمودیم، علما به این موضوع تاکید داشتند که در حوزه های علمیه سراسر کشور می بایست به تاریخ اسلام و سیره معصومین بیش از این توجه باشد و امیدواریم این جلسات تکانه ای در رویکرد ما نسبت به تاریخ ایجاد کند.

وی با بیان این که دو سوم آیات قرآن تاریخی محسوب می شود و نفس این مسئله نشان می دهد برای قرآن کریم، خداوند متعال و شارع، مسئله توجه به تاریخ نقش تعیین کننده ای دارد، تصریح کرد: همانطور که شهید مطهری در کتاب فلسفه تاریخ تاکید می کند تاریخ از منظر قران از منابع مهم معرفت است، ما نیز اگر می خاهیم انتقال معرفت به درستی انجام شود، باید در امر تبلیغ به تاریخ توجه ویژه ای داشته باشیم.

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این که باید دید چرا قرآن به این وسعت به تاریخ می پردازد و اسلوب آن در ورود و خروج به مباحث تاریخی چیست، خاطر نشان کرد: همه قرآن حکیمانه است و از این جهت، منطق محکمی بر این موضوع وجود دارد؛ بنابراین باید تعریف مشخص و دقیقی از حوزه علم و علوم مختلف داشت و مرزهای مختلف علم تاریخ را تفکیک کرد.

وکیلی با بیان این که امر تاریخی و آنچه که متخصصین اطلاق تاریخی بودن بدان می کنند، حاوی چند ویژگی است، نخستین ویژگی آن را این دانست که باید در ظرف خاص، زمان و مکان برای آن قابل تعریف باشد و ابراز کرد: داده هایی که زمان و یا مکان مشخص ندارد تاریخی نیستند، مثلا بحث ذوالقرنین در قرآن زمان و مکانش معلوم نیست و در حوزه علم تاریخ، متعلق به بحث پیشا تاریخی است.

وی ضمن اشاره به غزوه حنین بعنوان نبردی که در وادی حنین بین مسلمانان و قبایل هوازن به رهبری مالک بن عوف و ثقیف و نیز قبایل بنی هلال و نصر و جشم در سال هشتم هجری صورت گرفت، آن را یک واقعه تاریخی برشمرد و ضمن اشاره به مسئله «ورود به جزئیات» بعنوان دومین ویژگی برای اطلاق تاریخی بودن، اظهار کرد: نکته دیگری که پدیده ای را تاریخی می کند ورود به جزئیات است؛ گاهی یک شیوه ورود که مسائل کلی بیان می شود ارزشش کم می شود اما پدیده های تاریخی جزئی هستند و آگاهی های جزئی جزو کار مورخ است.

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این که پدیده تاریخی امر عینی نه ذهنی است، گفت: در بسیاری از علوم دینی و حوزوی، قلمرو ذهنی منطبق بر منطق خودش است اما وقایع تاریخی عینی است یعنی در بیرون تحقق و تعین داشته و می توان آن را دید و رصد کرد، افزود: قرآن کریم نیز بر اساس آیه بیستم سوره عنکبوت، قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ۚ ثُمَّ اللَّهُ یُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ چنین بیان داشته که در ر زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین گونه) جهان آخرت را ایجاد می کند; به یقین خدا بر هر چیزی تواناست و این امر نشان بر همان دیدن موضوعات است.

وکیلی قرآن کریم را از این جهات مبتنی بر تاریخ دانست که هر سه ویژگی را شامل می شود و عنوان کرد: قرآن منبع مهم تاریخی است چون هم به امر جزئی می پردازد، هم وقایع عینی را مورد بررسی قرار می دهد و هم عنصر زمان و مکان در داده های تاریخی آن روشن است.

وی ضمن اشاره به سخن روزنتال، متفکر اروپائی که می گوید هیچ تمدنی به اندازه مسلمانان، کتاب تاریخی تولید نکرده، تصریح کرد: نخستین و درست ترین پاسخ در قبال این حرف آن است که مسلمانان از همان ابتدا با قرآن سر و کار داشتند و قرآن هم تشویق به خواندن تاریخ می کرد و هم خود آن نیز مملو از داده های تاریخی بود. بنابراین مسلمانان به سمت نگاه تاریخی داشتن پیش می رفتند.

انتهای پیام 313/49